Darowizna mieszkania: ile wynosi podatek w Polsce?

W przypadku darowizny mieszkania w Polsce wysokość podatku zależy przede wszystkim od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Obowiązują trzy grupy podatkowe, a każda z nich ma inne progi zwolnienia i stawki.

Grupa I obejmuje najbliższą rodzinę: małżonka, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, rodzeństwo, pasierba, ojczyma, macochę, teściów, zięcia i synową. Dla tych osób kwota wolna od podatku wynosi 36 120 zł. Po jej przekroczeniu obowiązują trzy progi: 3% przy darowiźnie do 11 833 zł, 5% od nadwyżki ponad ten próg, a powyżej 23 665 zł - 7%.

Grupa II to dalsi krewni, np. rodzeństwo rodziców, zstępni rodzeństwa, małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa. W ich przypadku kwota wolna wynosi 27 090 zł, a stawki to: 7%, 9% i 12%, w zależności od wartości darowizny.

Grupa III obejmuje osoby niespokrewnione- np. partnerów w nieformalnych związkach, przyjaciół czy dalszych znajomych. Tu kwota wolna jest najniższa - 5733 zł, a podatek może wynieść nawet 20% od wartości mieszkania.

Jest też tzw. grupa zero, czyli najbliżsi: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, ojczym, macocha i rodzeństwo. Te osoby mogą całkowicie uniknąć podatku, jeśli w ciągu 6 miesięcy zgłoszą darowiznę do urzędu skarbowego. Co ważne, jeśli wartość darowizny nie przekracza 36 120 zł, nie trzeba nic zgłaszać.

Zanim zapłacisz podatek od darowizny lub spadku, musisz przejść przez kilka formalności – i lepiej wiedzieć, co Cię czeka, żeby uniknąć stresu i nieprzyjemnych niespodzianek.

Po pierwsze, obowiązek podatkowy powstaje w różnych momentach, w zależności od tego, jak nabywasz majątek. W przypadku darowizny – z chwilą złożenia oświadczenia przez darczyńcę (np. u notariusza), przy dziedziczeniu – w momencie przyjęcia spadku, a przy zasiedzeniu – dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu.

Kolejny krok to złożenie zeznania podatkowego – zwykle masz na to 1 miesiąc od momentu powstania obowiązku podatkowego. Wyjątek dotyczy najbliższej rodziny (tzw. grupa 0), która składa formularz SD-Z2 i ma na to aż 6 miesięcy – jeśli zrobi to na czas, może skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku. Wszystkie niezbędne druki znajdziesz na stronie podatki.gov.pl.

Do zeznania musisz dołączyć dokumenty potwierdzające nabycie, np. umowę darowizny, orzeczenie sądu, wypis z księgi wieczystej oraz informacje o ewentualnych długach i obciążeniach majątku.

OstatnIm etapem jest decyzja urzędu skarbowego, która określa, ile dokładnie wynosi podatek. W trakcie postępowania masz prawo przeglądać akta, składać wyjaśnienia i wnioski. Ale uwaga – jeśli nie złożysz zeznania w terminie, grożą Ci sankcje karno-skarbowe. Dlatego warto trzymać się terminów i dobrze się przygotować – zyskasz spokój, czas i pieniądze.

W momencie śmierci spadkodawcy jego majątek przestaje mieć właściciela - od tej chwili wszystko zależy od decyzji spadkobierców. Każdy, kto zostaje powołany do spadku, ma 6 miesięcy na podjęcie decyzji: przyjąć spadek czy go odrzucić. W tym czasie trzeba złożyć stosowne oświadczenie - u notariusza lub w sądzie.

Przyjęcie spadku oznacza, że majątek zmarłego automatycznie łączy się z majątkiem spadkobiercy. To może oznaczać spory zysk, ale też obowiązki: rachunki, podatki i co najważniejsze - odpowiedzialność za długi. Jeśli nie złożysz żadnego oświadczenia w terminie, spadek uznaje się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczoną odpowiedzialnością za ewentualne zobowiązania.

Jeśli nie chcesz dziedziczyć - wystarczy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Wtedy tracisz do niego wszelkie prawa i przechodzi on na kolejne osoby z kręgu spadkobierców. A jeśli nikt nie zdecyduje się na jego przyjęcie – trafia do Skarbu Państwa lub gminy.

Dlatego warto działać świadomie, znać terminy i rozważyć wszystkie „za” i „przeciw” - szczególnie jeśli w grę wchodzi nie tylko majątek, ale i ewentualne długi.

Wysokość podatku od spadków i darowizn może się diametralnie różnić w zależności od kraju - i to dosłownie od zera do prawie 90%. W Europie najbardziej dotkliwe stawki obowiązują w Hiszpanii, gdzie sięgają aż 87,6%, w Belgii - do 80%, a we Francji - nawet 60%. Równie wysokie opodatkowanie spotkamy w Niemczech i Danii, gdzie sięga około 50%.

Na drugim biegunie są kraje, które w ogóle nie pobierają podatku od spadków i darowizn – m.in. Austria, Norwegia, Słowacja, Cypr i Estonia. Dzięki temu spadkobiercy mogą zachować pełną wartość majątku, bez konieczności dzielenia się nim z fiskusem. Wśród państw z niskimi stawkami znajdują się także Włochy (4–8%) i Chorwacja (ok. 4%), które oferują znacznie bardziej korzystne warunki niż wiele innych europejskich krajów.

Jak widać, miejsce zamieszkania i rezydencja podatkowa mogą mieć ogromny wpływ na to, ile naprawdę zostanie w kieszeni po otrzymaniu spadku czy darowizny. Warto o tym pamiętać, szczególnie przy planowaniu przekazania majątku w rodzinie.